de bosbouw vrijdag 18 maart 2022 natuurbeheer bos de hoge veluwe wordt klimaatbestendig hoenderloo - verzuring en klimaatverandering zorgen voor massale bomensterfte in nederland. de veranderingen gaan snel en rigoureus. het nationale park de hoge veluwe past haar beheer aan om het bos toekomstbestendig te maken en daarmee de biodiversiteit te beschermen. 7 veranderingen en de huidige milieu- omstandigheden en dientengevolge een heroverweging van de doelen ten aanzien van het bos. klimaat en milieu hebben niet alleen een directe invloed op het bos, omgekeerd draagt het bos ook actief bij aan het klimaat en milieu. om deze redenen zijn kli- maat en milieu toegevoegd aan de al bestaande beheerdoelen met betrek- king tot biodiversiteit, productie en recreatie. hoefdieren voor het eerst worden ook de voorko- mende hoefdieren in een bosbeleids- plan meegenomen. de op de hoge veluwe levende edelherten, reeën, wilde zwijnen en moeflons hebben namelijk een directe invloed op de bos-ecosystemen. zodoende is het beheer van deze dieren niet los te zien van de maatregelen om tot een duur- zame instandhouding van de bossen in het park te komen. het resultaat van het beleidsdocu- ment bos en wild laat een voor de mens op lange (50 – 100 jaar), en voor het bos korte (10 jaar) termijn veran- derend boslandschap zien. eerder door naaldbomen gedomineerde bos- sen zullen worden omgevormd naar een gemengd bos, of een bos gedomi- neerd door loof bomen. door het g root scha l ig i nt roduceren va n (nieuwe) soorten, die goed zijn voor de bodem en biodiversiteit én bestand zijn tegen klimaatverandering, zal ook de bossamenstelling veranderen. het beleidsdocument bos en wild voorziet tevens dat op de korte ter- mijn (binnen 5 jaar) de structurele wildstanden drastisch zullen worden verlaagd. de dreigende bossensterfte h e e f t o n h e r r o e p e l i j k impact op de bosbiodiversi- teit, want de in het bos aan- wezige flora en fauna verdwijnt mee. de effecten van de veranderingen zijn bijvoorbeeld al te zien bij fijnsparren die door droogte massaal sterven, en in de inlandse eikenbossen, waar uit- spoeling van mineralen tot sterfte leidt. het nationale park de hoge veluwe heeft daarom een beleidsdo- cument bos en wild opgesteld waarin het bosbeheer zodanig wordt aange- past dat de duurzame instandhou- ding van het bos zoveel mogelijk gega- randeerd kan worden. in het algemeen beleidsplan 2020- 2025 ‘internationale allure’ (2019) wordt genoemd dat het beheer van het park is gericht op de instandhouding van een zo hoog als mogelijke biodi- versiteit. dit vindt plaats door het herstel van het natuurlijk systeem op landschapsschaal. met voortvarend- heid is hiermee een begin gemaakt door verschillende boomsoorten te introduceren en aan te planten. het beleidsdocument bos en wild is een reactie op de klimatologische voor het eerst worden ook de voorkomende hoefdieren in een bosbeleidsplan meegeno- men. actueel cursus kruislaaghout in het najaar demomiddag agroforestry wilp - de bouw móet koste wat kost een essentiële rol spelen in het rechtzetten van de klimaatontred- dering. zij neemt wereldwijd 50 pro- cent van het grondstoffengebruik voor haar rekening, zorgt voor 11 procent van het bouwafval en stoot 40 procent van de co2 uit. groot- scheepse massahoutbouw draagt eraan bij de klimaatproblemen aan- zienlijk terug te dringen. daarnaast heeft massahoutbouw nog tal van andere voordelen: duurzame her- komst, oneindige beschikbaarheid, pre- fabricage, flexibiliteit, herbruikbaarheid, losmaakbaarheid, circulariteit, beter binnenklimaat, bevordering gezondheid enzovoorts. om in deze modernste vorm van houtbouw met kruislaaghout, vaak in combinatie met gelamineerd hout en gelamineerd fineerhout, te kunnen wer- ken, is wél kennis van zaken nodig. twee theorie-, twee praktijkdagen in dit kennisgat voorziet de 4-daagse cursus kruislaaghout van de houtex- perts evan buytendijk (ingenieursbu- reau evan buytendijk ) en hans de groot (taalkwadratuur ). het cursuspro- gramma kent vele onderwerpen: geschiedenis, houtsoorten/-producten, technische eigenschappen, geluid, brand, verbindingstechnieken, bouw- systemen, lca’s e.d. er zijn twee theorie- (hotel jakarta amsterdam) en twee praktijkdagen (klh-fabriek van derix in duitsland c.q. excursies langs vijf projecten in amster- dam). docenten zijn houtconstructeurs, architecten, houtbouwers en de organi- satoren zelf. cursisten zijn architecten, constructeurs, aannemers, houtbou- wers, projectontwikkelaars, woningcor- poraties e.d. voor het najaar van 2022 staat de nieuwe cursus gepland op donderdagen 22, 29 september, 6, 13 oktober 2022. de cursus (theoriedagen) wordt gegeven in hotel jakarta, javakade 766, 1019 sh amster- dam. hotel jakarta is uitstekend ov- bereikbaar (vlak bij amsterdam-cs). architecten en constructeurs kunnen punten behalen bij de bna c.q. het con- structeursregister. de cursuskosten bedragen 1.545 euro excl. btw. zie het volledige programma, overige informa- tie en inschrijfformulier op www.cur- susklh.nl. voor het najaar van 2022 staat de nieuwe cursus gepland op donderdagen 22, 29 september, 6, 13 oktober 2022. beneden-leeuwen - op 8 maart vond een demomiddag plaats op het melkveebedrijf van henk hoefnagel in beneden-leeuwen. dit om melkveehouders te informeren en inspireren over de meerwaarde die bomen op hun bedrijf kunnen bieden. deze middag werd door clm onderzoek en advies en stichting probos georganiseerd als afsluiting van een 5-jarig project waarbij werd geëxperimenteerd met de aanleg van een stukje bos voor stalstrooisel. tijdens de middag werd ingegaan op praktische zaken, meerwaarde voor biodiversiteit en voor klimaat. ook de waarde van de bomen in de bedrijfs- voering, en de kosten en baten wer- den uitgebreid besproken. over het project zijn een filmpje en een bro- chure gemaakt, die te vinden zijn op de websites van clm en stichting probos. certificering wijzigingen fsc-standaard voor bosbeheer driebergen –de fsc standaard voor bosbeheer in nederland is met ingang van1 februari op een aantal punten gewijzigd. onder- staand de belangrijkste wijzigin- gen op een rij. in nederland zijn grote terreinbe- heerders als staatsbosbeheer, natuurmonumenten en geldersch landschap fsc-gecertificeerd. maar ook kroondomein het loo, gemeente- bossen van bijvoorbeeld ede, nun- speet, bergeijk en arnhem, stichting ijsselllandschap en landgoed twickel beheren hun bos volgens de fsc standaard. de fsc-standaard voor bosbeheer in nederland (fsc-std-nld-02-2018 en) is de basis voor certificering. deze standaard is met ingang van 1 februari 2022 op een aantal onderde- len gewijzigd. de voornaamste wijzi- gingen betreffen: het toevoegen van een nieuwe eis, die de mogelijkheid van omzetting van bos in ander landgebruik (con- versie) verder beperkt. het toevoegen van een nieuwe eis, die de lijst met opties voor het gebruik van plantmateriaal voor bos- aanplant uitbreidt. daarmee beogen we klimaatslim bosbeheer te facilite- ren, waarbij (soms) nieuwe booms- oorten worden aangeplant, die beter bestand zijn tegen klimaatverande- ring de fsc-principes en criteria voor verantwoord bosbeheer zijn wereld- wijd van toepassing en worden steeds per land ‘vertaald’ in een nationale standaard. dankzij de gemeenschap- pelijke basis zijn nationale fsc-stan- daarden wereldwijd onderling verge- lijkbaar en van een zelfde kwaliteit.